İmalat Sanayi

Batman il merkezi petrol ağırlıklı sanayi şehri olup, diğer ilçe merkezleri ve kırsal kesimin ekonomik yapısı tarıma dayalıdır. Batman’da imalat sanayi kamuya ait büyük işletmelerin yanında, özel sektöre ait küçük ve orta ölçekli işletmelerden oluşmaktadır. TPAO ve TÜPRAŞ Rafinerisi ilin ekonomik yapısında önemli yer tutmaktadır.

Batman imalat sanayi; hazır giyim, gıda ve petro-kimya sanayi alanında yoğunlaşırken, özel sektörde genellikle bu sanayi kollarına bağlı olarak gelişmenin yanı sıra plastik, mobilya, yapı malzemeleri ve ve taş-toprağa dayalı sanayide de ilerleme kaydedilmiştir.

İlin petrol üretimi yönünden gelişmesi, son yıllarda gıda maddeleri, inşaat malzemeleri ve kimyevi madde üretim sektörlerinin gelişmesinde etkili olmuştur son dönemlerde teşvik kapsamına alınmasıyla tekstil sektöründe ciddi bir atılım görülmektedir.

İlde sanayi sektörü yeterince gelişmemiş, bu itibarla Batman ili birinci derece kalkınmada öncelikli iller kapsamına alınarak burada yapılacak yatırımlar için yatırımcılara çeşitli kolaylık ve teşvikler sağlanmıştır. Uygulanan bu tedbirler sonucu ildeki sanayi kuruluşlarında bariz bir değişiklik gözlenmiş, sanayi, tarım, tekstil ve gıda sektöründe çeşitli yatırımlar yapılarak bunların bir kısmı faaliyete girmiştir. GAP kapsamında yapılan baraj ve sulama projeleri ile tarımsal üretimin artacağı, hayvancılığın geliştirilmesi ile sanayi ve ticaret sektörünün canlanacağı öngörülmektedir. Özellikle son yıllarda tekstil ve giyim sektöründe yapılan yatırımlarla bu sektörlerin ilin ekonomisindeki payı çok artmıştır.

2019 yılı Sanayi Sicil Bilgi Sistemi'ne kayıtlı işletmelerin ölçek, sektör ve çalışan sayısına göre dağılımı aşağıdaki gibidir:

• Batman ilinde sanayi işletmelerinin sektörel dağılımı incelendiğinde, ilk sırada %20,4 ile giyim eşyaları, ikinci sırada %18,5 ile metalik olmayan mineral ürünler ve üçüncü sırada ise %15,7 ile gıda ürünleri sektörü yer almaktadır.
• Batman ilinde sanayi sektöründe istihdamda %60,5 ile giyim eşyaları sektörü, %14 ile metalik olmayan mineral ürünler sektörü, %5,8 ile gıda ürünleri sektörü ilk üç sırada yer almaktadır. Ayrıca, 2019 yılında Batman'da sanayi sektöründe toplam istihdamın 12.297 olarak gerçekleşmiştir.
• Batman ilinde bulunan sanayi işletmelerin çalışan sayısına göre, %22,2’si mikro, %53,7’si küçük, %19’u orta ve %4,6’sı büyük ölçekli işletmelerdir.

Batman’ın da dahil olduğu TRC3 Bölgesi’nin 2009-2019 yılları arası sanayi sektöründeki istihdam durumu incelendiğinde, 2004 yılında 63 bin kişi olan çalışan sayısının 2019 yılında 81 bin kişiye ulaştığı görülmektedir. Bölge’de 15 yaş üstü istihdam edilenlerin 432 bin kişinin %18,8’inin sanayi sektöründe istihdam edildiği söylenebilir.

TOBB verilerine göre 2021 yılı itibariyle Sanayi Kapasite Raporu sayısı 288 olmuştur. Sanayi Kapasite Raporuna sahip tesislerde toplam çalışan sayısı ise 13.570 olmuştur. 2021 yılı itibariyle sanayi tesislerinde ortalama 47 kişi çalışmaktadır.

Batman ili Sanayi Kapasite Raporlarının ait olduğu üretim tesislerinin 108’inde 1-10 arasında, 8’ınde ise 250’den fazla çalışan bulunmaktadır. Batman ili Sanayi Kapasite Raporlarının ait olduğu üretim tesislerinde çalışanların 535’i 1-10 arasında, 3.774’ü ise 250’den fazla çalışanı bulunan işletmelerde çalışmaktadır.