Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik

SEGE

Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik (SEGE) sıralaması araştırmaları ilçe, il ve bölgelerimizin gelişmişlik düzeyini, sosyo-ekonomik gelişmişliğin farklı boyutlarını temsil eden değişkenlerle analiz etmeyi ve karşılaştırmayı amaçlayan çalışmalar olup kamu yatırımları, teşvik politikaları ve insan kaynakları politikaları gibi pek çok alanda referans olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmalar il ve bölgelerin göreceli sıralamalarını vermesi yönüyle kalkınma politikalarının daha sağlam bir zemine oturtulmasına da önemli katkılar sağlamaktadır.

SEGE-2017 kapsamında yapılan analizler sonucu elde edilen endeks değerlerine göre Türkiye’de illerin gelişmişlik seviyeleri 6 farklı kademede değerlendirilmiş ve endeks değerlerinin doğal kırınımları esas alınarak il kademe ve sıralamaları belirlenmiştir.

Yapılan analizler sonucunda Batman’ın 6. gelişmişlik kademesinde ve il sıralamasında 72. sırada olduğu tespit edilmiştir.

Batman’da faaliyet gösteren sanayi kuruluşları, ortalama günlük kazanç değerinin (59,2 TL) ülke ortalamasına (64,4 TL) yaklaşmasını sağlamaktadır. Ancak Batman, 81 il içerisinde işgücüne katılma oranı (%36,2) en düşük ve işsizlik oranı en yüksek (%23,4) il konumundadır. Toplam nüfusunun %20’sinin sosyal güvenlik kapsamı dışında olduğu Batman, özellikle eğitim ve yaşam kalitesi boyutlarındaki değişkenlerde alt sıralarda yer almaktadır.

Batman'ın Alt Boyutlar İtibarıyla Gelişmişlik Sıralaması

	SEGE	Demografi	İstihdam	Eğitim	Sağlık	Rekabet	Mali	Erişilebilirlik	Yaşam	İmalat
1996	65	-	-	-	-	-	-	-	-	-
2003	70	-	-	72	77	-	-	-	-	62
2011	70	-	-	-	-	-	-	-	-	-
2017	72	57	77	69	69	70	73	69	79	-

SEGE 2017 verileri 2003 ve 2011 yıllarında yapılan SEGE çalışmalarıyla kıyaslandığında Batman'ın il kademesinin değişmemiş olduğu, il sıralamasının ise 2003 ve 2011 yıllarında 70. sıradan 2017 yılında ise 72. sıraya gerilediği görülmektedir.

Çalışma kapsamında illerin içinde yer aldığı Düzey-2 Bölgeleri de ayrıca bir kademe ve sıralamaya tabi tutulmuştur. Batman'ın da içinde yer aldığı TRC3 Dicle Bölgesi dört kademeli bölge sıralamasında 4., 26 bölge arasında da 25. sırada yer almaktadır. Bölgemiz SEGE 2003 ve 2011 çalışmalarında ise 24. sırada yer bulmuştu.

Aynı çalışma kapsamında gerçekleştirilen ilçe sıralamasında da Batman'ın ilçeleri altı kademelik sıralamada 3. ve 6. kademe arasında sıralanmıştır. Batman Merkez 3., Beşiri, Gercüş, Hasankeyf, Kozluk ve Sason 6. kademe olarak belirlenmiştir. 2004 ilçe SEGE çalışmasında 872 ilçe sıralanırken 2017 ilçe SEGE çalışmasında 970 ilçe sıralanmıştır.

Batman İlçelerinin Gelişmişlik Sıralamaları

İlçe	Merkez	Hasankeyf	Gercüş	Kozluk	Beşiri	Sason
2004	145	765	817	827	826	849
2017	388	897	912	922	928	939

Dicle Bölgesi Rekabet Analizi

Çalışma 9. Kalkınma Planı'nda yer verilen beş gelişme ekseninden "Bölgesel Gelişmenin Sağlanması" ve "Rekabet Gücünün Artırılması" eksenleri gözetilerek gelişmişlik araştırmalarında kullanılan göstergelerin yanı sıra TRC3 Bölgesi'ne özgü değişkenler kullanılarak il ve TRC3 Bölgesi ilçeleri (30 ilçe) düzeyinde 2011 yılında yapılmış bir rekabet analizidir. İllerin gelişmişlik düzeyine göre Batman 72. sırada yer almıştır.

Batman'ın Alt Boyutlar İtibarıyla Rekabetçilik Sıralaması

Sosyo-Ekonomik	Sosyal	Ekonomik	Turizm
72	72	72	67

Batman İlçelerinin Rekabetçilik Sıralamaları

İlçe	Merkez	Hasankeyf	Gercüş	Kozluk	Beşiri	Sason
Sosyo-Ekonomik	1	19	21	15	20	24
Sosyal	2	12	22	24	23	25
Ekonomik	1	24	18	11	17	19
Tarım	16	27	13	20	4	30
Büyübaş Hayvancılık	4	20	12	8	7	16
Küçükbaş Hayvancılık	9	17	15	14	1	29

EDAM

Ekonomi ve Dış Politika Araştırma Merkezi (EDAM) tarafından 2009 yılında Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) ilki hazırlanan İl Bazındaki Rekabetçilik Endeksi çalışması, bölgesel kalkınmanın bileşenlerine ve iller arası rekabet ve etkileşimin düzeyine dikkat çekmesi açısından önem taşımaktadır. Bu çalışma kapsamında 2016 yılında gücellenen verilere göre Batman 2014 yılında 73. sırada yer almıştır.

Batman EDAM Sıralaması

	Rekabet	Makroekonomik İstikrar	Piyasa Büyüklüğü	Finansal Derinlik	Emek Piyasaları	İnsan Sermayesi	Yaratıcı Sermaye	Sosyal Sermaye	Fiziki Altyapı
2008	73	80	68	69	70	75	75	67	69
2014	74	80	63	72	76	71	74	74	72

URAK

Uluslararası Rekabet Araştırmaları Kurumu Derneği (URAK) tarafından hazırlanan İllerarası Rekabetçilik Endeksi, Türkiye’de 81 ilin rekabetçilik seviyelerinin kapsamlı olarak incelendiği ve her sene kamuoyu ile paylaşılan tek çalışmadır. Bu çalışmaya göre 2016-2017 döneminde Batman 75. sırada yer almıştır.

Batman URAK Sıralaması

Yıl	2012-2013	2013-2014	2014-2015	2015-2016	2016-2017
Rekabetçilik	78	80	77	75	75
Beşeri Sermaye	79	80	79	78	77
Yaşanabilirlik	77	81	73	73	73
Yenilikçilik	66	68	66	62	67
Üretim ve Ticaret	55	59	55	57	67

TÜİK İllerde Yaşam Endeksi

Türkiye İstatistik Kurumu, ilk defa yayımlanan illerde yaşam endeksi ile bireylerin ve hanehalklarının yaşamını objektif ve subjektif göstergeler kullanarak yaşam boyutları ayrımında il düzeyinde ölçmeye, karşılaştırmaya ve zaman içinde izlemeye yönelik bir endeks çalışması yapmıştır. Çalışmanın amacı, ildeki yaşamın tüm boyutları ile izlenmesine ve iyileştirilmesine altlık oluşturacak bir gösterge sistemi geliştirmektir. İllerde yaşam endeksi; konut, çalışma hayatı, gelir ve servet, sağlık, eğitim, çevre, güvenlik, sivil katılım, altyapı hizmetlerine erişim, sosyal yaşam ve yaşam memnuniyeti olmak üzere yaşamın 11 boyutunu kapsamaktadır. Batman 2015 yılında yapılan çalışmaya göre 77. sıarada yer almıştır.

Batman Yaşam Endeksi Sıralamaları

	Genel	Konut	Çalışma Hayatı	Gelir ve Servet	Sağlık	Eğitim	Çevre	Güvenlik	Sivil Katılım	Altyapı Hizmetlerine Erişim	Sosyal Yaşam	Yaşam Memnuniyeti
2015	77	70	81	76	68	72	74	63	74	68	67	73

TEPAV

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV), Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın (UNDP) 2020 yılı İnsani Gelişme Raporunu temel alarak 2017 yılı İnsani Gelişmişlik Endeksi çalışmasında illerin, gelir, sağlık ve eğitim düzeyine sınıflandırma yapıldı. Bu çalışmaya göre Batman 64. sırada yer almıştır.

Batman'ın TEPAV Sıralaması

İnsani Gelişmişlik	Gelir	Sağlık	Eğitim
64	75	8	53

Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karnesi

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) tarafından Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TSKB) ve Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) iş birliğinde hazırlanan 81 İlde Türkiye’nin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karnesi çalışması 2020 verilerine göre Batman 77. sırada yer almıştır.

Batman Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Değerleri

Kadınların Payı	Oran (%)	Sıralama
Belediye meclisi üyelerinin cinsiyetlerine göre dağılımı	21,5	4
Şirketlerin imza yetkilerinin cinsiyetlerine göre dağılımı	2,8	78
Cinsiyetlerine göre yönetici pozisyonunda çalışma oran farkı (kadın/erkek)	43,1	77